Hiện nay, nhận thức của người dân về tiền ảo và bản chất của nó chưa thật sự đông đảo. Điều này đã dẫn tới không ít những hoạt động can hệ tới tiền ảo lợi dụng tính phức tạp về công nghệ và sự thiếu hiểu biết của công chúng để huy động vốn trái phép, lừa đảo tiền ảo, chiếm đoạt tài sản gây thiệt hại cho doanh nghiệp, tư nhân và làm phức tạp thêm tình hình kinh tế - xã hội. Bài viết làm rõ thực chất của tiền ảo trên cơ sở đối chiếu với bản tính, chức năng và những nguyên tắc phát hành, lưu thông của tiền tệ truyền thống, qua đấy, đưa ra các gợi ý về vị trí pháp lý của tiền ảo và kiến nghị hướng xây dựng sườn pháp lý về tiền ảo cho Việt Nam.
Đặt vấn đề
Cuộc cách mạng kỹ thuật 4.0 đã và đang tác động sâu sắc tới mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Những sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao lần lượt xuất hiện và từng thành các loại tài sản, hàng hóa tham gia lưu thông, trở thành phương tiện đầu tư hoặc dụng cụ thanh toán, trong đó có các loại tiền ảo như: Bitcoin, ethereum, litecoin, monero, ripple… tuy nhiên, đến giờ nhận thức về tiền ảo và thực chất của nó cũng chưa thật sự hầu hết. Điều này dẫn tới mỗi quốc gia có những cách tiếp cận và quản lý khác nhau: Có quốc gia ưng ý như một loại dụng cụ thanh toán nhưng cũng có đất nước hoàn toàn ko thừa nhận và không cho phép lưu thông và trong hiện tại trên toàn cầu chưa có một khuông pháp lý dành riêng cho tiền ảo.
Trong bối cảnh đấy, rất nhiều những hoạt động liên quan tới tiền ảo lợi dụng lỗ hổng về pháp lý, tính phức tạp về phương pháp và sự thiếu hiểu biết của công chúng để huy động vốn trái phép hoặc lừa đảo, chiếm đoạt tài sản gây thiệt hại cho công ty, cá nhân và làm phức tạp thêm tình hình kinh tế - phường hội.
Tiền ảo có phải là tiền tệ?
Tiền ảo hay tiền điện tử, còn gọi là tiền mã hóa thường được gọi chung là tiền ảo đến nay chưa có một định nghĩa thống nhất. Theo ngân hàng Trung ương châu Âu, tiền điện tử theo nghĩa rộng được khái niệm là sự lưu trữ điện tử của một giá trị tiền tệ trên một thiết bị kỹ thuật. Nó được sử dụng đa dạng để trả tiền cho luôn thể nhân mà chẳng hề là nhà phát hành, trong đấy không cố định phải cần tới sự tham dự trực tiếp của những account nhà băng trong thương lượng.
Theo Hội đồng Bank for International Settlement khái niệm, tiền điện tử là giá trị được lưu giữ hoặc sản phẩm trả trước, trong đấy thông tin về khoản tiền hoặc giá trị khả dụng của khách hàng được lưu giữ trong một trang bị thuộc sở hữu của quý khách. Khái niệm này gồm những cả thẻ trả trước (còn được gọi là ví điện tử) và những sản phẩm trả trước dưới dạng phần mềm, sử dụng những hệ thống máy tính kết nối như internet (còn được gọi là tiền mặt điện tử).
Tại Mỹ, tiền ảo được xem là bất kỳ loại đơn vị số nào được sử dụng làm môi trường luận bàn hoặc một hình thức lưu trữ số. Theo đấy, tiền ảo được hiểu là bao gồm các tổ chức bàn bạc công nghệ số, trong đó: Có một kho lưu trữ tập kết hoặc được quản lý bởi một quản trị viên; Hoặc được phân cấp và không có kho lưu trữ tụ họp hoặc ko được điều hành bởi một quản trị viên; Hoặc có thể được tạo ra hoặc thu được bằng cách tính toán hoặc cung ứng. Như vậy, tiền ảo được hiểu ko gồm những bất kỳ khoản nào sau đây:
- những công ty kỹ thuật số được sử dụng trong các hoạt động chơi game trực tuyến; không có thị trường hoặc ứng dụng nào ngoài các hoạt động chơi game; không được chuyển đổi tương hỗ giữa tiền pháp định và tiền ảo; Có thể hoặc không thể được dùng vào cho hàng hóa.
- những doanh nghiệp kỹ thuật số có thể được tìm lại cho hàng hóa, dịch vụ, giảm giá hoặc tậu hàng như là một phần của chương trình tích điểm hoặc trao thưởng cho khách hàng với người phát hành và/hoặc những thương lái được chỉ định khác; Hoặc có thể tậu lại cho các đơn vị kỹ thuật số trong chương trình khuyến mại hay khen thưởng của quý khách khác nhưng không thể được chuyển đổi hoặc đổi lấy tiền pháp định hoặc tiền tệ ảo hoặc những tổ chức phương pháp số được dùng như là một phần của thể trả trước.
Phân tích thêm các kênh nạp tiền vào sàn Huobi
Cũng tại Mỹ, theo Luật mẫu của Mỹ: Tiền ảo là đại diện kỹ thuật số có giá trị: Được dùng như một dụng cụ trao đổi; không hề là tiền pháp định, có hoặc ko có giá trị như tiền pháp định; ko bao gồm đàm phán, trong đó người bán cấp trị giá như một phần của mối quan hệ hoặc phần thưởng chương trình, mà trị giá không thể được lấy từ hoặc luận bàn với các loại tiền hợp pháp, nguồn đầu tư nhà băng hoặc tiền ảo khác; Hoặc là đại diện công nghệ số hoặc của trị giá do hoặc đại diện cho nhà xuất bản phát hành trò chơi trực tuyến, nền móng trò chơi hoặc những dạng trò chơi hơn là được bề ngoài cho tiền ảo hoặc tiền pháp định, thẻ ngân hàng trên thực tiễn vượt ra ngoài khuôn khổ trò chơi.
Tại châu Âu, tiền ảo được khái niệm là “một đại diện số của giá trị không phải do nhà băng Trung ương hoặc cơ quan nhà nước phát hành, cũng gắn với đồng tiền pháp định, không có nhân cách pháp lý về đồng bạc hoặc tiền, nhưng được ưng ý bởi những tư nhân hoặc pháp nhân như là một phương tiện luận bàn hoặc cho các mục đích khác và có thể được chuyển giao, lưu trữ hoặc thương lượng điện tử.
dù rằng có các cách hiểu không giống nhau ở các quốc gia nhưng về bản chất có thể rút ra 1 vài đặc điểm đối với tiền ảo như sau:
- Về chủ thể thể “tạo tiền”: Khác với tiền tệ theo cách hiểu truyền thống do nhà băng Trung ương phát hành, tiền ảo là do một người hoặc một nhóm người tạo hoặc “đào” ra trên cơ sở vật chất ứng dụng các phương pháp tiên tiến, hiện đại, được mã hóa và được lưu trữ trong hệ thống máy tính có trị giá quy đổi biểu thị duyệt đồng tiền truyền thống. Điều này làm cho tiền ảo trở thành dụng cụ dự trữ giá trị và dụng cụ để đầu tư.
- Về chức năng thanh toán của tiền ảo: thực tiễn cho thấy, trong một số trường hợp, tiền ảo có thể được mua bán, đàm luận, đầu cơ hoặc là phương tiện thanh toán trong các đàm phán có phạm vi khắc phục. Thế nhưng, chức năng trả tiền này ko thay thế cho đồng tiền truyền thống, vì về thực chất chức năng trả tiền của tiền ảo trong thương lượng ko ương ứng như vai trò của một dụng cụ trung gian thanh toán theo quy luật ngang giá. Thực chất, tiền ảo trong tình trạng này là một loại tài sản được các bên ưng ý bàn bạc, có trị giá tương đương với các tài sản, hàng hóa đối ứng.
Để đảm bảo việc cung ứng và lưu thông, đầu tư tiền ảo ko gây tai hại tới chính sách tiền tệ quốc gia và việc quản lý nền kinh tế, nên ghi nhận tiền ảo như loại loại tài sản đặc trưng, được phép lưu thông theo các quy chế đặc trưng và ko xem tiền ảo là một loại tiền, không công nhận chức năng là công cụ thanh toán của tiền ảo.
- Về hình thức tồn tại: Tiền ảo được cho ra và được lưu trữ dưới dạng điện tử gắn với đồng bạc của tất cả các nước. Hay nhắc cách khác, giá trị của tiền ảo được đo lường bởi đồng tiền quốc gia cũng như bất kỳ tài sản nào được phép lưu thông. Vi vậy, bản thân tiền ảo chỉ có thể trở nên công cụ thanh toán cho những giao dịch điện tử mà ko trở thành đồng tiền trả tiền cho những đàm phán giao kết theo phương thức truyền thống bởi nó không tồn tại trong thế giới khách quan. Việc tạo ra tiền ảo cũng không dựa trên bất kỳ sự đảm bảo về giá trị nào và cũng ko dựa vào bất kỳ dấu hiệu nào của thị trường tiền tệ. Điều này khác hoàn toàn so với đồng bạc truyền thống.
Với những đặc điểm trên, đối chiếu với chức năng, nguyên tắc phát hành và lưu thông tiền tệ cho thấy, tiền ảo về thực chất chẳng thể được xem là một loại tiền đúng nghĩa vì nó không đáp ứng các đề xuất, nguyên tắc và thông lệ quốc tế trong hoạt động phát hành và lưu thông tiền tệ. Như vậy nên, tiền ảo chỉ nên được coi là một tài sản đặc thù còn đó dưới dạng vô hình, có thể là đối tượng của những đàm phán tìm bán, trao đổi, tặng cho, thừa kế hoặc có thể dùng để đảm bảo thực hiện trách nhiệm.
bạn có biết cách rút tiền sàn Huobi như thế nào
quan điểm của một số quốc gia về xây dựng khuông pháp lý cho tiền ảo
Tiền ảo là một loại tài sản mới do con người tạo ra, phối hợp với kỹ thuật tương đối tinh vi đã trở nên một hiện tượng phố hội mà muốn hay không muốn những nhà lập pháp và các nhà điều hành phải đối diện. Khi này, tiền ảo chỉ là một loại tài sản được giao lưu, tìm bán, thảo luận, trả tiền trong các thương lượng của các người cho ra hoặc có can hệ tới thời kỳ hình thành và lưu thông của nó.
tuy vậy, hiện nay, tiền ảo đã thoát khỏi đời sống khép kín ảo đang trở nên các tài sản, phương tiện trả tiền, phương tiện đầu cơ, phương thức huy động vốn… trong đời sống thực tại với sức lan tỏa của tiền ảo ngày một mạnh mẽ. Chính vì thế, việc xây dựng khuông pháp lý về tiền ảo là cần thiết. Tuy nhiên, quan điểm và cách tiếp cận của tất cả các nước về vun đắp khung pháp lý về tiền ảo hiện nay không giống nhau. Cách tiếp cận và ghi nhận vị trí pháp lý về tiền ảo của các quốc gia có thể chia thành 4 cấp độ sau đây:
- Cấm lưu hành trên diện rộng: pháp luật cấm hoàn toàn các doanh nghiệp, tư nhân đàm phán, tìm bán, sử dụng tiền ảo để trả tiền hoặc lưu thông dưới bất cứ hình thức nào. Đại diện cho tất cả quốc gia này là: Nga, Ấn Độ, Banladesh, Bolivia, Ecuador… Tại tất cả các nước này không đặt ra vấn đề xây dựng khuông pháp lý cho tiền ảo.
- Cấm dùng, lưu thông tiền ảo trong ngành vốn đầu tư, ngân hàng: Việc ko thừa nhận tiền ảo là công cụ thanh toán hợp pháp do lo ngại tác động đến chính sách vốn đầu tư - tiền tệ của đất nước. Các quốc gia tuỳ thuộc độ này gồm: Trung Quốc, Đài Loan, Ba Lan…
- ko cấm dùng, lưu thông tiền ảo, ko thừa nhận quy chế pháp lý của tiền ảo nhưng cảnh báo các rủi ro có thể xảy ra đối với những người sử dụng, những nhà đầu cơ. Các nước thủ túc độ này đều gián tiếp hoặc trực tiếp ko xác nhận tiền ảo là dụng cụ thanh toán và ko xác nhận tiền ảo thay thế cho đồng bạc truyền thống của quốc gia mình, tiêu biểu như: Australia, Argentina, Đan Mạch…
- bằng lòng tiền ảo như một dụng cụ thanh toán chính trong nền kinh tế: tất cả các nước thủ túc độ này thừa nhận tiền ảo là một phương tiện trả tiền còn đó song song với đồng tiền đất nước. Việc phân phối và lưu thông tiền ảo chịu sự giám sát của cơ quan điều hành nhà nước. Đại diện cho cấp độ này là tất cả các nước Nhật Bản, Anh…
vun đắp sườn pháp lý về quản lý tiền ảo tại Việt Nam
Tại Việt Nam, do chưa có khung pháp lý về điều hành tiền ảo như những sàn tiền ảo uy tín thế giới nên cũng chưa có khái niệm chính thức về đồng tiền này. Trong những quy định hiện hành (bao gồm cả Bộ Luật Dân sự năm 2015), Việt Nam chưa có một quy định cụ thể về tài sản ảo (bao gồm cả tiền ảo với nhân cách là một loại hình tài sản ảo). Tuy thế, theo Nghị định số 52/2013/NĐ-CP ngày 16/5/2013 của Chính phủ về thương mại điện tử thì những loại tiền ảo (ví dụ như Bitcoin) ko nằm trong danh mục hàng hóa, nhà cung cấp kinh doanh bị cấm theo hình thức thương mại điện tử.
